“Zou jij je moeder zo laten zien in een documentaire?”, vraagt een collega mij. De documentaire, of film, Mam van Adelheid Roosen heb ik de avond ervoor de tv gezien. Mam schilderend met haar jongste zus, mam in bad met haar oudste dochter – waarbij ik meteen denk aan de Bros-reclame van weleer “welnee, er is niets te zien” –, mam met haar schoonzoon chocola etend en mam met dochter Adelheid, liggend op de grond. Beelden van rust, waarin je als kijker alle tijd hebt naar mam te luisteren en te kijken naar haar beleving. Met haar schoonzoon en met Adelheid is mam gekleed in een bh, een luier en een panty. Zo zou ze zich helder van geest nooit hebben laten filmen, daarvan ben ik als kijker overtuigd. Toch voel ik me geen voyeur. Schoonzoon zit met hopelijk nog een broek aan achter zijn schoonmoeder op een bed. Verder is hij bloot. Samen genieten ze van een zakje chocolaatjes, waarbij hij de regie van het delen helemaal bij haar laat. Zij een hapje, hij een hapje, zakje dicht, zakje weer open, nog een chocolaatje. Intens genot en intense rust.
Adelheid ligt naast haar moeder op de grond, ook in bh,luier en panty. Moeder vertelt voor het oor onsamenhangende verhalen, maar ze beleeft ze wel. Ook hier heerst weer rust, alle tijd om te liggen, om te luisteren om samen te zijn.
Ervoor, erna en tussendoor vertellen deskundigen over hun beleving van dementie. Zelfs tussen hun blijkt er één te zijn die niet anders kan dan kijken vanuit zijn kader als denkend mens. Die dat niet los kan laten, die niet de stap terug kan doen om te kijken naar wie de ander geworden is, onder invloed van dementie, maar die blijft spiegelen aan wie diegene ooit geweest is.
En ineens zie ik de bedoeling van Adelheid Roosen. Nee, ik zou mijn moeder nooit in bh en luier willen filmen. Als het niet voor haar is, dan op zijn minst voor de mensen om haar heen, die van haar houden. Maar ik ben blij dat Adelheid het wel aandurfde, want zij raakt precies de kern. Zij laat zien hoe intens en intiem het contact met een demente moeder kan zijn, als je je eigen verwachtingen en patronen loslaat en meegaat in haar wereld, in haar beleving. Als je dat kunt bereiken, bereik je ook de mens die je vader, moeder, partner, broer, zus, vriend of vriendin geworden is. Dan kun je weer samen genieten.
